1. Gekweekte zalm: een intensieve industrie
Zalm bestaat in vele soorten. In Nederland wordt meestal Atlantische zalm verkocht, waaronder Noorse, Schotse en Ierse zalm. Het grootste deel daarvan is gekweekte zalm. En daar is, terecht, veel kritiek op. Met enkele uitzonderingen spreken we over een intensieve industrie, waarbij veel dieren dicht op elkaar worden gehouden in te kleine kooienetten.
2. Minder omega-3, meer omega-6
Elk jaar worden er miljarden kilo’s vis gevangen om deze zalm te voeren. De omega-3 in dit voer moet de zalm beschermen tegen ziektes, maar is tegenwoordig vrijwel verwaarloosbaar. In de jaren 90 bestond het voer van gekweekte zalm nog voor 100% uit vis, inmiddels is dat minder dan 25%. De rest is plantaardig, zoals soja en maïs – voedingsmiddelen die geen omega-3 bevatten.
Onderzoek toont aan dat het percentage omega-3 in gekweekte zalm meer dan gehalveerd is. Door de plantaardige voeding krijgt de zalm juist meer omega-6 binnen. De omega 3/6-balans is hierdoor volledig verstoord en de zalm zit vol ontstekingen.
3. Synthetische kleurstof: waarom gekweekte zalm niet roze is van zichzelf
Het voer van gekweekte zalm bevat ook niet het krachtige antioxidant astaxanthine dat wilde zalm beschermt én roze kleurt. Gekweekte zalm is van zichzelf dus grijs. Omdat de consument dat niet aantrekkelijk vindt, krijgt de zalm synthetische astaxanthine uit aardolie als kleurstof toegevoegd. Dit kleurt de zalm wel roze, maar maakt hem niet gezonder.
4. Antibiotica en parasieten
De zalmen zijn zwak en kunnen nauwelijks bewegen door de overbevolking. Het resultaat: gekweekte zalmen zitten vaak onder de parasieten, ook wel ‘visluizen’, die hen soms levend ‘ontvellen’. Zonder ingrijpen zouden ze het niet overleven, dus krijgen ze grote hoeveelheden antibiotica toegediend om in leven te blijven – tot ze groot genoeg zijn om als kunstmatig roze filet op ons bord te belanden.
5. Meer giftige stoffen: dioxines en PCB’s in gekweekte zalm
Zalm wordt dicht bij de kust gekweekt. Wilde vis bevat al zware metalen, dioxines en PCB’s. Maar gekweekte zalm bevat nog veel meer van deze schadelijke stoffen: tot wel 10 keer meer PCB’s dan wilde zalm.
Met deze kennis kun je zelf bepalen of gekweekte zalm geschikt is om jouw omega-3 behoefte mee te dekken. Op land geteelde, plantaardige omega-3 uit algen is de enige hoogwaardige omega-3 bron die we kennen die vrij is van dierenleed én oceaanvervuiling (zoals kwik, dioxines en PCB’s).
Veelgestelde vragen over zalm, visolie en omega-3
Is wilde zalm niet gezonder dan gekweekte zalm?
Wilde zalm bevat doorgaans een beter omega-3 profiel en minder vervuiling dan gekweekte zalm – maar is niet zonder problemen. Wilde zalm wordt wereldwijd steeds schaarser door overbevissing en klimaatverandering. Bovendien bevat ook wilde zalm nog steeds kwik en andere oceaanvervuilende stoffen. Hoewel iets voedzamer, draagt ook wilde zalm bij aan ecologische schade.
Als zalm minder omega-3 bevat, hoeveel moet ik dan eten?
Studies tonen aan dat het omega-3 gehalte in gekweekte zalm de afgelopen 20 jaar met meer dan 50% is gedaald. Je zou dus veel meer zalm moeten eten om de aanbevolen hoeveelheid binnen te krijgen – en daarmee krijg je automatisch ook meer omega-6, PCB’s en dioxines binnen.
En die roze kleur dan – maakt dat iets uit?
De synthetische astaxanthine die gekweekte zalm roze kleurt, is afkomstig uit aardolie en biedt niet dezelfde antioxidantenwerking als natuurlijke astaxanthine uit algen. Het wordt uitsluitend gebruikt voor de kleur – zonder enig gezondheidsvoordeel. Wilde zalm krijgt haar roze kleur van natuurlijk voedsel zoals krill, rijk aan natuurlijke astaxanthine – iets dat ontbreekt in modern zalmvoer.
Zijn er regels die de kwaliteit van zalm beschermen?
Regels verschillen per land, maar veel landen staan hoge dichtheden toe, hebben beperkte controle op antibioticagebruik en weinig transparantie over samenstelling van het voer. De aquacultuurindustrie groeit sneller dan de wetgeving kan bijhouden – met hiaten in milieubescherming en consumentenzorg als gevolg.
Wat zijn de milieugevolgen van zalmkweek?
Zalmkwekerijen veroorzaken geconcentreerde zones van afval, ziektes en chemicaliën langs de kust. Ontsnapte kweekzalm bedreigt wilde populaties, terwijl wilde vis blijft worden gevangen om gekweekte vis te voeren. Dit ondermijnt de gezondheid van oceanen en draagt bij aan biodiversiteitsverlies.
Wat is het alternatief voor omega-3 uit vis?
De schoonste, meest duurzame bron van EPA en DHA is algenolie. Dit is precies waar vissen hun omega-3 ook vandaan halen. Algenolie bevat geen oceaanvervuiling, draagt niet bij aan overbevissing en biedt dezelfde voordelen voor hersenen, hart en ogen – zonder schade aan het zeeleven.
Werkt algenolie echt net zo goed als visolie?
Ja. Uit veel onderzoeken blijkt dat DHA en EPA uit algen goed opneembaar en effectief zijn. Sterker nog: sommige babyvoeding en prenatale supplementen gebruiken uitsluitend algen als bron van omega-3. Het is een wetenschappelijk onderbouwd, oceaanvriendelijk alternatief dat werkt.